Voor Sinterklaas en de Kerstman is het geen vreemd gegeven, maar heb jij wel eens het gevoel dat je door de mand zou kunnen vallen? Dat anderen door je vermomming heen zouden kunnen prikken en je zouden kunnen ontmaskeren? Dan kan het zijn dat je last hebt van oplichterssyndroom. Het wat?!
Heb ik oplichterssyndroom?
Je ligt in bed, klaar om in slaap te vallen en ineens giert de paniek door je lijf: je hebt een fout gemaakt in dat belangrijke rapport voor die ene belangrijke klant. Zie je nou wel? Dit hadden ze nooit aan je over moeten laten. Het moest haast wel mis gaan; nu heeft iedereen door dat je niet geschikt bent voor deze functie.
Als je last hebt van oplichterssyndroom, zijn dit soort gedachten aan de orde van de dag. Daarnaast ben je waarschijnlijk perfectionistisch en heb je moeite om complimenten te aanvaarden. Successen wijd je aan externe factoren; ik had geluk, ze waren gewoon op zoek naar een vrouw, of het was teamwork, maar fouten wijd je bij voorkeur volledig aan jezelf. Het ideale recept voor het boycotten van je eigen carrière of een burn-out. Wie durft er namelijk om loonsverhoging te vragen als je denkt dat al je collega’s beter zijn?
Stereotypen
We halen veel van onze eigenwaarde uit ons werk. Waarom is dat toch? Onze rollen zijn niet meer zo eenduidig als halverwege de vorige eeuw. Toen waren we veelal “vrouw van” of “moeder van”, en was de man de kostverdiener. Gelukkig leven we niet meer in de jaren 50, maar is het wel dit diepgewortelde rollenpatroon wat gezorgd heeft voor hardnekkige stereotypen en denkpatronen. Vrouwen zouden niet geschikt zijn voor leiderschapsfuncties omdat ze te emotioneel zijn, of omdat ze niet goed zouden zijn met wetenschap en techniek. Onbewust zijn we heel druk bezig het tegendeel te bewijzen. Neem daarbij de verschuiving van een wereld waarin economie leidend is en je status afhangt van óf, en hoeveel geld je verdient.
Hoewel het tegenwoordig gelukkig algeheel geaccepteerd is dat vrouwen werken en mooie functies vervullen, zijn de verantwoordelijkheden uit de traditionele rol van de vrouw niet evenredig herverdeeld. Het resultaat is dat vrouwen vaak emotioneel verantwoordelijk blijven voor een groot deel van de huishoudelijke taken en de kinderen. In de media zien we vaak succesvolle carrièregerichte vrouwen met kinderen die alles onder controle lijken te hebben. Wat we niet zien is het kindermeisje dat fulltime in huis woont en alle zorgtaken van het gezin overneemt. Wanneer je van jezelf verwacht dat je al deze taken doet, kan het bijna niet anders dan dat het regelmatig voelt alsof je faalt.
Zelfvertrouwen
Daar komt bij dat oplichterssyndroom sterk samenhangt met zelfvertrouwen. En zelfvertrouwen hangt samen met of je werkelijk denkt van jezelf dat je ergens goed in bent. Rolmodellen waar je jezelf mee kunt identificeren, kunnen daar een grote bijdrage aan leveren. Het is ook niet voor niets dat oplichterssyndroom relatief veel voorkomt bij vrouwen, vrouwen in de wetenschap en techniek, vrouwen in etnische minderheden, en in de LGBTQ+ gemeenschap. Slechts gemiddeld een derde van de topfuncties in Nederlandse bedrijven wordt bekleed door vrouwen. In de wetenschap en de techniek is dit zelfs nog beduidend minder. De Tech Index van Honeypot geeft aan dat Nederland op dit vlak erg slecht scoort: slechts 4.71% van de werkenden in de Tech industrie van Nederland is vrouw. In de praktijk kom je dus als vrouw in onze tak van sport maar weinig rolmodellen tegen en dit kan leiden tot grote onzekerheid. Lees ook eens het artikel van TechGirl Jessy over diversiteit op de werkvloer en waarom dat juist wel goed is.
Een andere factor die waarschijnlijk meespeelt bij het manifesteren van oplichterssyndroom is de invloed van social media. In een tijd waar we meer tijd doorbrengen als ons digitale alter ego valt er heel wat te vergelijken. Wat we soms vergeten is dat social media vooral het positieve en de successen uitlichten, terwijl het laten zien van falen vaak achterwege wordt gelaten. Laten we duidelijk zijn; een aantal rolmodellen waar je je aan op kunt trekken is fijn, maar eindeloos jezelf meten aan onbekenden die louter succesvol lijken te zijn heeft nog nooit iemand geholpen.
Help me er vanaf!
Dus geef jezelf een cadeautje deze feestdagen en schud dat bedriegerssyndroom van je af met onze tips:
- Vind een rolmodel. Wanneer je iemand vindt waar jij je in kunt herkennen, zal dit je helpen om je sterker en gesteund te voelen. Trek je op aan deze persoon en laat je coachen. Samen sta je sterk!
- Deel je zorgen met vrienden. Neem goede vrienden in vertrouwen en vertel ze hoe je je voelt. Je zult er versteld van staan dat bijna iedereen zich wel eens gevoeld heeft alsof hij of zij op het punt staat om door de mand te vallen. Vraag je vrienden eerlijk of ze denken dat je gevoel terecht is, of dat je spoken ziet. Ga er vervolgens vanuit dat ze de waarheid spreken!
- Vier je successen; ja, die van jezelf dus! Houd een dagboek bij met complimentjes die je krijgt. Koop een mooi notitieboekje en schrijf hierin de dingen op die goed gaan. Vergeet hier niet in terug te kijken als je de moed dreigt te verliezen!
- Word goed in wat je doet! Dit klinkt misschien als een inkoppertje, maar zorg ervoor dat je jezelf het bewijs kunt leveren dat je goed bent in wat je doet. Op die manier kun je leren vertrouwen op je ervaring. Vergeet niet: Practice makes perfect!
