Boekrecensie: Je hebt wél iets te verbergen – Maurits Martijn & Dimitri Tokmetzis
Misschien ken je ze nog wel: die reclamefilmpjes uit de jaren negentig waarin een bekende Nederlander alle informatie deelt met paparazzi, maar bij het pinnen zijn/haar pincode afschermt, de camera inkijkt en zegt: “Je mag alles van me weten, behalve mijn pin”. Een beetje lachwekkend vond ik ze altijd, maar toch heb ik het altijd onthouden.
Ik moest er opeens aan denken bij het lezen van dit boek. In ‘Je hebt wel iets te verbergen – over het levensbelang van privacy’ leggen onderzoeksjournalisten Maurits Martijn en Dimitri Tokmetzis, van journalistiek platform De Correspondent, uit waarom je niet je schouders op moet halen als het om je (online) privacy gaat.
De toon van het boek wordt gezet door een kort maar treffend verhaal in de inleiding van het boek. Daar doen twee mensen uit Delfzijl jaren na de Tweede Wereldoorlog een ontdekking van een verstopte boekhouding van de Joodse gemeenschap van de stad. De eerdere bewoner van het huis bleek een rabbijn te zijn geweest, die na het uitbreken van de oorlog in 1940 zijn administratie had verstopt op zolder. Hadden de bezetters destijds die boekhouding gevonden, dan hadden die direct alle informatie om iedere Jood uit de gemeente op te kunnen pakken.
Vervolgens leggen de schrijvers uit hoe ze zelf, uit pure nieuwsgierigheid, te werk zijn gegaan om inzicht te krijgen in wat er online nu precies met je data gebeurt. “In de onderzoeksjournalistiek geldt dat je het geldspoor moet volgen,” leggen ze in de inleiding uit. Voor dit boek passen ze dat iets aan. Het is niet ‘follow the money’ maar ‘follow the data’. Ze starten bij de pc, kraken vervolgens smartphones, hacken wifi-netwerken, checken apps en social media, spreken met talloze deskundigen en schakelen daarbij regelmatig de hulp in van profs.
In hun zoektocht wordt het alsmaar duidelijker dat er talloze bedrijven met je meekijken wat je online doet. Zonder dat je er erg in hebt vormen ze van jou een steeds duidelijker online profiel. Dat doen ze op basis van je aankopen, je likes, je vriendenkring, je zoekopdrachten en wat al niet meer. En dat profiel verhandelen ze in een kwestie van secondes aan merken en bedrijven waarvan jij de reclames terugziet tijdens het internetten. En hoe specifieker zo’n bedrijf alles van je weet, hoe meer geld ze kunnen vragen.
Je kunt je natuurlijk afvragen of dat nou zo erg is. Want in ruil voor het opgeven van ‘wat privacy’ krijg je immers een hoop gratis vermaak terug. Maar wat er zeker kwalijk aan is, is dat je het gewoon niet in de gaten hebt wat er precies gebeurt. Je waant je als het ware alleen op het internet, maar niets is minder waar. Er wordt geld aan je verdient door advertentiebedrijven, maar ook controlerende instanties verzamelen allerlei gegevens en wisselen die op hun beurt ook weer met elkaar uit. Wil jij vervolgens weten welke instantie nu precies welke gegevens over jou heeft, dan is dat vrijwel een onmogelijke opgave. Het wordt immer (nog) niet op een centrale plek opgeslagen.
En dat is dan ergens maar weer goed ook. Want wat als er meer grip op alle data komt, databases worden gekoppeld en er mensen met slechte intenties met een druk op de knop bij alle belangrijke gegevens kunnen. Het doet je weer denken aan de boekhouding op die zolder in Delfzijl.
Net als met die reclame uit de jaren negentig blijft ook de boodschap van het boek goed hangen. Samen met de noodzaak weer snel kritisch naar mijn eigen netwerk, toestellen en apps te kijken. Want ook al weten we best dat we ons bewuster moeten zijn van wat we online met anderen delen, welke apps we waarvoor toestemming geven, hoe we onze data opslaan, wachtwoorden generen en welke apparaten we in ons netwerk hangen…. Uit gemak doen we het heel vaak niet en zakt de urgentie weg.
Niet na het lezen van dit boek kan ik je vertellen! Het boek is helder en open geschreven, beetje activistisch af en toe, maar zet aan tot doen. Kun je nu al niet wachten en wil je direct aan de slag om jezelf online beter te beschermen? Dat kan! Hier leggen Maurits Martijn en Dimitri Tokmetzis uit wat je nu al zelf kunt doen.
Het boek helemaal lezen? Zeker doen!
+ Zet aan tot denken
+ Je valt van de ene verbazing in de andere
+ De soms lastige materie wordt vrij helder uitgelegd aan de hand van duidelijke en/of herkenbare voorbeelden
+ Je wilt door blijven lezen
+ Je wilt meteen actie ondernemen
– Af en toe misschien een tikkeltje te activistisch
