Sinds kort zijn Pathé de Kuip in Rotterdam en Pathé de Munt in Amsterdam voorzien van een zogeheten 4DX-zaal. Dit is een bioscoopzaal waarin vooral de stoelen bijzonder zijn: die kunnen namelijk wel twintig verschillende dingen doen om je nog dieper in de filmbeleving te zuigen. 4DX, wat doe je met me? De vraag is echter: zet het je ook echt in de film, of zijn het juist vervelende prikkels die je brein eigenlijk helemaal niet goed kan gebruiken?
Ik val maar meteen met de deur in huis: 4DX is natuurlijk geen mogelijkheid voor een bloedserieuze film over de zin van het leven. 4DX wil je om een animatiefilm nog grappiger te maken of om een actiefilm nog explosiever te maken. In mijn geval was het de actiefilm Ready Player One, die nu in de bioscoop te zien is.
Gladde stoelen in de Pathé
De stoelen van de 4DX-bioscoopzaal zijn heel anders dan je gewend bent in Pathe. Vergeet roodvelours: denk fancy vliegtuigstoel in zwart. De stoelen zijn glad, zacht en groot, waardoor je enorm comfortabel zit. Echter stopt dat comfort zodra de 4DX-trailer start. Net als IMAX, dat je door de pindrop en het opstijgende vliegtuig laat horen hoe diep het geluid kan gaan, laat de 4DX-trailer je alvast merken wat je kunt verwachten tijdens de film.
Dat zijn best veel dingen! Je stoel kan volgens Pathé: rollen, heen en weer, kantelen, op en neer, rugshaken, zittingshaken, geuren afgeven, luchtstoten geven, regenen, regenstormen, rugtrillen, zittingtrillen, warme lucht afgeven, water, sneeuw, bliksem, mist en bubbels. Dat zijn een heleboel dingen, waarvan ik me vooral bij de rugshaker en de rugtrilling afvraag wat het verschil is. Ik denk dat ik een van de twee eerder de plotselinge rugmassage zou noemen: krijgt iemand in de film namelijk een schop, dan voel je ineens een soort pootje in je rug. Het voelt wel lekker, alsof het een soort massagestoel is. Helaas volgt daarna waarschijnlijk al vrij snel een splash water of een luchtstoot waarvan de boldruk in je oog spontaan tot een hoogtepunt komt, dus heel ontspannen is het niet.
Een heftige beleving
Ook is het ietwat onhandig dat de stoelen zo glad zijn. Als je een gladde rok of broek aan heb, dan lig je voor je het weet tussen de door schokken op de grond gevallen popcorntjes op de vloer. 4DX is namelijk niet gewoon een soort subtiele wijze om je iets meer in de film te trekken: 4DX probeert je op allerlei manieren de film in te sleuren. De ene manier zal je prettig vinden, de andere akelig, maar je kunt in ieder geval ervan op aan dat de 4DX-ervaring voelbaar is. Ik leerde van mijn bff in de This Is Holland-experience al dat ze niet zo dol is op water dat in haar gezicht spat (sorry dat ik je dat aandeed!), maar gelukkig is het water de enige optie die je ook daadwerkelijk uit kunt zetten.
Grappig, want ik vond het water niet zo vervelend. Zeker als het mistig is, dan past die nevel eigenlijk heel goed. Wat ik liever uit zou willen zetten, is juist iets dat niet van de stoel zelf komt: de bliksem. In Ready Player One zit een scene waarin er heel veel cameraflitsgeweld is en ik geloof dat mijn irissen er een soort posttraumatische stressstoornis aan hebben overgehouden. Je oog moet altijd even supersnel herstellen na zo’n flits, maar als er acht achter elkaar komen, dan is daar geen tijd voor en dat is heel onprettig.
Geen relaxte ervaring
4DX kan een nare belevenis zijn, maar uiteindelijk kan ik het bij een film als Ready Player One heel erg waarderen. Je moet er wel rekening mee houden dat je je tas en jas niet op de grond mag leggen en dus op schoot moet houden en dat ontspannen eten en drinken ook niet echt tot de opties behoort. Niet dat je constant trilt en door elkaar wordt geschud, maar het komt toch wel heel veel voor. Soms ook heel plotseling, waardoor je zomaar een privé water-ervaring hebt omdat je net even iets te hard in je flesje water knijpt van de schrik.
Toch vind ik het erg grappig. Zeker als je erop voorbereid bent en er echt voor gaat zitten, dan zorgt 4DX wel echt voor een pretparkachtige ervaring. Ik heb in ieder geval enorm gelachen en ik vond de bewegingen en mogelijkheden die werden gebruikt voor Ready Player One fantastisch. Vooral mijn favo scène, waarin de kamer net als in die ene Kubrick-film volloopt met bloed is geweldig: het water spat in je gezicht, maar dat voelt omdat je ogen bloed zien natuurlijk heel anders. Echt heel erg vet.
4DX: niet elke week
4DX is niet iets dat ik elke week zou doen of voor elke actiefilm, want daarvoor hou ik teveel van IMAX en Dolby. Bovendien ben ik lui: vaak wil ik juist gewoon een beetje outzonen en rustig van een drankje genieten in de bioscoop, zonder me daarbij half schrap te moeten zetten voor al het bewegingsgeweld. Daarnaast is 4DX ook niet een heel goedkoop grapje. Zelfs met Pathé Unlimited ben je er toch extra 6,50 euro aan kwijt. Een gewoon kaartje kost 17,25 euro: een fiks bedrag dus.
Is 4DX een filmbeleving of een filmafleiding? Aan het begin dacht ik wel: hoe ga ik me ooit op de film kunnen concentreren? De meeste films beginnen echter explosief om de scene te zetten, en gaan vervolgens over in rustiger vaarwater. Het kan een afleiding zijn, maar het hangt enorm van de film af hoeveel gebruik er wordt gemaakt van 4DX. Dat zal bij Pieter Konijn toch heel anders zijn dan bij bijvoorbeeld Lara Croft. Toch raad ik iedereen (behalve als je zwanger bent of andere problematiek hebt waardoor Pathé deze attractie-achtige ervaring afraadt) aan om een film in 4DX te kijken. Als je van games en films houdt, dan zou ik sterk aanraden om Ready Player One op die manier te bekijken, want dat is een geweldige flick vol fanservice en dus hilarische special 4DX-effects.
