De zelfrijdende auto is niet langer toekomstmuziek. Laatst reed onze Techgirl Anke er al in eentje, hoewel dat nog geen volledig autonoom intelligent systeem (AIS) was (want onder andere verkeerslichten herkende de auto nog niet). Een AIS maakt volledig zelf keuzes en leert hiervan en van zijn omgeving. Heel gaaf, deze zelfrijdende auto’s: door het wegnemen van een menselijke factor, voorkom je namelijk veel ongelukken. En hoe handig is het dat je gewoon kunt praten met de inzittenden van je auto zonder dat je op het verkeer hoeft te letten? Toch zijn er ook nog vele (juridische) keerzijdes aan zelfrijdende auto’s, waar in mijn ogen nog flink over nagedacht moet worden door producent, consument en overheid. Ik ga in dit artikel uit van een AIS.
Ethiek
Puntje één is wel een dingetje waar je wellicht als consument over na wilt denken. Want moeten we eigenlijk wel willen dat een AIS in staat is om ook te kunnen reageren op ethische kwesties? Stel je voor dat er een situatie is waarin er niet meer geremd kan worden. Er zijn drie opties: of je rijdt de vijf bejaarden voor je aan, of je wijkt uit naar links en rijdt twee kinderen aan, of je wijkt uit naar rechts en botst op een muur waardoor je het zelf waarschijnlijk niet overleeft. Welke keuze moet zo’n zelfrijdende auto dan gaan maken? Moet hij gaan voor een egoïstische aanpak en iemand anders aanrijden? En zo ja, wie moet hij dan aanrijden? Een kind heeft immers nog zijn hele leven voor zich; is dat dan meer waard dan het leven van een senior? Of moet de zelfrijdende auto gaan voor relatief gezien de minste schade? Het is in dit geval dan natuurlijk vreemd dat je een auto koopt die in staat is om jou op te offeren, terwijl jij degene bent die de auto heeft gekocht. Willen we überhaupt wel dat een robot zo’n ethische discussie voor ons gaat beslechten?
Praktische kant
Een ander kritiekpunt is dat de huidige wetgeving niet duidelijk genoeg is voor zelfrijdende auto’s. Wanneer een auto volledig autonoom intelligent is, en de bestuurder niet kan ingrijpen, is een rijbewijs dan nog wel nodig? Wie is er aansprakelijk wanneer er een ongeluk gebeurt, en welke gegevens mogen gebruikt worden om een AIS beter te laten werken? Op die laatste twee punten kom ik in mijn volgende artikel terug. Wat ik nu wil belichten, is de praktische kant van zelfrijdende auto’s. Niet dat dit een onmogelijkheid vormt, maar het is wel iets waar over nagedacht moet worden. Op basis waarvan gaat een zelfrijdende auto namelijk de weg vinden? Is dat op basis van een geprogrammeerde kaart? Wanneer dit het geval is, is het de vraag wat er gebeurt wanneer er onaangekondigde wijzigingen plaatsvinden. Is dit op basis van allerlei sensoren? Het is denkbaar dat niet alle fabrikanten dezelfde technieken en sensoren gaan gebruiken. Wordt het dan niet lastiger voor zulke systemen om op elkaar te anticiperen?
Een laatste praktisch puntje is dat er wellicht misbruik gemaakt kan worden van zelfrijdende auto’s. Niet alle weggebruikers rijden in een AIS. Niet alle weggebruikers zijn überhaupt automobilisten. Er is een mogelijkheid dat sommige van deze weggebruikers hierdoor risico’s gaan nemen, omdat zij weten dat de zelfrijdende auto toch automatisch remt of uitwijkt.
Begrijp me niet verkeerd: ook ik ben helemaal fan van de zelfrijdende auto. Ik denk alleen dat er ook stilgestaan moet worden bij de elementen die niet alleen rozengeur en maneschijn zijn. De andere twee kritiekpunten lees je in mijn volgende artikel: stay tuned.
