Als er een storm over raast als Irma in 2017, dan wordt er niet alleen door de lokale overheid, door burgers en door hulpverleningsinstanties met man en macht gewerkt om iedereen zo snel mogelijk veilig te stellen. Daar helpt ook de Defensie bij. Luitenant ter zee der tweede klasse oudste categorie Canan Babayigit, communicatieadviseur en woordvoerder bij de Marine voor in het Caribisch gebied, was vorig jaar net met haar baan begonnen toen Irma haar verwoestende pad aflegde.
De marine heeft in rampsituaties vooral een ondersteunende rol. Nadat een land bij de regering in Den Haag om hulp heeft gevraagd en dit is goedgekeurd, komt de marine in actie. Het helpt lokale overheden, hulpdiensten zoals politie en brandweer, maar ook hulpverleningsinstanties zoals het Rode Kruis om burgers te helpen voorzien in eerste levensbehoeften. Dat klinkt als een duidelijke rol, maar dat houdt veel meer in dan slechts het vervoer organiseren voor de enorme voorraden voedsel en water. Zeker in de nasleep van orkaan Irma wordt dat goed duidelijk.
Canan vertelt over haar ervaring
“In de zomer van 2017 verhuisde ik voor mijn nieuw functie naar Curaçao,” vertelt Canan. “We hebben daar een maritiem hoofdkwartier waar we onze operaties, nieuwsberichten en weerberichten 24/7 in de gaten houden. Vanaf 1 juni is iedereen extra scherp op die weerberichten, want in het Caribisch gebied hebben we te maken met natuurrampen als overstromingen, aardbevingen en orkanen.”
“We zijn hier gestationeerd om op te treden als mensen ons nodig hebben. Bij de noodhulpoperatie als Irma betekenden dit onder andere het ondersteunen van de lokale politie bij het handhaven van de orde en veiligheid. Dit deden wij door onder andere door op rotondes checkpoints te bemannen en de auto’s de weg te wijzen en mensen te informeren over de situatie. Zo wijsden we ook mensen op het feit dat ze niet te veel brandstof moesten gebruiken omdat veel tankstations niet meer werkten.”
Orkanen ontwikkelen zich op de Atlantische oceaan, vaak ten zuidwesten van Afrika en trekken dan naar het westen. “Het is maar net de vraag of deze boven onze eiland langsgaat of erdoor. We weten dan ruim van tevoren welk pad/route de orkaan hoogstwaarschijnlijk gaat volgen. Ditmaal konden we het ook een week van tevoren zien aankomen. Rond 30 augustus 2017 kregen we beeld van het feit dat er ontwikkeling was, en daarop startten we onze planningsprocessen. Uiteindelijk ging Irma van 6 op 7 september over Sint Maarten. Dagen ervoor waren onze militairen al op Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius bezig de lokale autoriteiten te ondersteunen met voorbereidingen in schuillocaties en te bekijken hoe het staat met kritieke gebouwen zoals ziekenhuizen.”
Wil jij een toepassing bedenken om natuurrampen beter te voorspellen, zodat mensen voorbereid zijn op wat komen gaat? Of heb jij een slim idee voor een app die handig is ten tijde van een ramp? Bekijk de Call for Code. Je kunt op gemakkelijke wijze de wereld helpen verbeteren. Lees snel meer!
Zeeland en Pelikaan
Er zijn twee marineschepen aan het begin betrokken geweest bij hulpverlening. Zijner Majesteit Zeeland en Zijner Majesteit Pelikaan. “We hebben militairen ingevlogen van Aruba en Curaçao naar Sint Maarten. Een vast ondersteuningsschip in de West met strategisch transportcapaciteit; een echt werkpaard die vaart tussen alle eilanden en militaire voertuigen, hulpgoederen en containers meevoert. Hij kan wel 100 militairen van A naar B brengen. De Zeeland bracht ondertussen ook allemaal hulpgoederen aan boord om de eerste klap te kunnen opvangen, zoals flessen water en voeding.”
Op de drie eilanden zelf waren ruim 75 mariniers aanwezig tijdens de orkaanpassage. De twee marineschepen lagen voor de kust te wachten tot zij veilig konden afmeren. Het duurde een dag voordat deze konden afmeren in Sint Maarten, omdat de zee na de orkaan enorm onrustig was. Samen met haar mediateam, bestaande uit een cameraman, fotograaf en een eigen redacteur, stapte Canan in de NH-90 helikopter van de Zeeland om de eigen operatie vanuit de lucht en op het land in kaart te brengen. Echter lag de communicatie plat op Sint Maarten. De hele wereld wist niet wat er gaande was, waarop het team besloot bijna 24/7 te draaien. Niet alleen militairen werden gefilmd, maar ook de schade, waardoor goed in kaart kon worden gebracht waar de hulp het hardst nodig was.”
Defensie probeert zo min mogelijk afhankelijk te zijn van anderen. Zo konden de beelden van Canans team via het communicatienetwerk op het schip de wereld in worden gestuurd. “Mobiele antennes op de wal hebben we niet nodig en die waren toch als luciferhoutjes geknakt. We gebruiken satellieten in de lucht om grote data te kunnen versturen.” Het geldt echter niet dat Defensie alleen op communicatiegebied onafhankelijk wil zijn.
Reversed Osmose
Zo heeft de Pelikaan een zogeheten RO-unit (reversed osmose) waardoor zij zelf water kan produceren. “Er wordt zeewater gebruikt om drinkwater van te maken, wat in eerste instantie is bedoeld om te zorgen dat de mensen op het schip kunnen douchen, drinken en eten koken. Maar bij Irma werd het ook gebruikt om overlevenden van drinkwater te voorzien. “De watersystemen lagen ook plat, dus we hebben op Sint Maarten uiteindelijk veel tankwagens gevuld met water, waar mensen dan een fles konden vullen. In totaal heeft de Pelikaan meer dan 195.000 liter drinkwater afgegeven.”
Sint-Maarten, 15 september 2017.Steunverlening na passage van orkaan Irma. De koninklijke marine levert hulp met oa Zr.Ms. Zeeland en Zr.Ms. Pelikaan. De koninklijke luchtmacht, koninklijke landmacht en koninklijke marechaussee worden ook ingezet op het getroffen eiland.
“Onze noodhulpoperaties beperken zich niet alleen tot (ei)landen binnen ons Koninkrijk. Toen Dominica twee weken later werd getroffen door orkaan Maria, heeft de helikopter ook daar water en voedsel gebracht naar met voertuigen/auto’s ongebaanbare plekken.”
“Na Irma waren er diverse plunderingen op Sint Maarten. Omdat we de lokale autoriteiten ondersteunen, konden we door onze infraroodcamera’s op de helikopter in kaart brengen waar dit plaatsvond en hoe mensen zich bewogen. We gaven de coördinaten door aan de militairen op het land die samenwerkten met de politie die daarop actie kon ondernemen.. We vliegen rond, we kijken wat de schades zijn, we helpen mensen waar we kunnen en dat kunnen burgers zijn, maar ook juist de politie. Een gevangenis op een eiland waar geen elektriciteit is, heeft bijvoorbeeld ook extra beveiliging nodig.”
Als de rust eenmaal lijkt terug te keren en het land stabiel is, dan wordt er in afstemming met het land zelf besloten dat Defensie en haar militairen zich terugtrekt. “In goed overleg met het land zelf, het ministerie van Binnenlandse Zaken & Koninrijksrelatie stemt Defensie af wanneer de militaire noodhulp stopt. Dan begint de wederopbouwfase en daar ligt niet direct een rol voor Defensie. Er worden bijvoorbeeld afwegingen gemaakt van hoeveel procent elektriciteit er terug is, of mensen wel water kunnen halen, en er moet een communicatieplan zijn zodat iedereen weet waar hij aan toe is. Kunnen de lokale hulpdiensten het weer aan? Vergis je niet, politieagenten op Sint Maarten zijn zowel slachtoffer als hulpdienst, dus dat is heel erg zwaar. We hebben uiteindelijk tot eind oktober nog gewerkt aan Irma. Op het hoogtepunt was dat met meer dan 1000 militairen, mede omdat de Karel Doorman met meer dan 170 bemanningsleden en meer dan 1000 ton aan hulpgoederen vanuit Nederland te hulp schoot.”
Jose was er ook nog
Slechts vier dagen na orkaan Irma raasde Jose voorbij, maar er konden geen kranten gedrukt worden, er was geen radio en communicatiemiddelen werkten nog steeds niet. Om de burgers te informeren, werd er op de Zeeland een soort mini-drukkerijtje begonnen. “We hebben flyers gemaakt en die verspreid tijdens patrouilles en met de helikopter. Mensen op het eiland denken immers dat ze een orkaan hebben overleefd en beginnen weer met opbouw, terwijl ze zich eigenlijk juist moeten voorbereiden op de volgende orkaan en een schuillocatie moeten opzoeken. We gaven aan dat mensen nog een x aantal dagen hadden. De informatiebehoefte van mensen is zo groot vandaag de dag, mede door social media. Het is daarom extra fijn dat dat je je als oke kunt registreren voor mensen die thuis op je wachten.”
Enerzijds doet Defensie heel veel groot werk voor massa’s mensen, maar er zijn ook kleinere verhalen. “Je had een radiostation, Laser101, en voor mij was dat een middel om te vertellen waarvoor de militairen op het eiland zijn en dat mensen altijd bij ons terecht kunnen met vragen. Schijnbaar luisterden mensen in Nederland daar ook naar, want een vrouw nam contact op en zei dat ze nog geen contact had gehad met haar broertje en haar ouders op het eiland. Op zo’n moment breekt je hart. We draaien natuurlijk 24/7 een operatie, je staat er niet zo bij stil en dan word je weer even met beide benen op de grond gezet. Sowieso is het heel dankbaar en mooi werk. Ook bij de distributie van eten: het is één zak rijst en één pak melk per persoon, maar je merkt dat er geen dringen of agressie is. Mensen zo blij zijn dat er hulp is, en ook al delen wij de zakken meestal niet zelf uit, het kunnen faciliteren daarvan is prachtig werk.”
Wil jij een toepassing bedenken om natuurrampen beter te voorspellen, zodat mensen voorbereid zijn op wat komen gaat? Of heb jij een slim idee voor een app die handig is ten tijde van een ramp? Bekijk de Call for Code. Je kunt op gemakkelijke wijze de wereld helpen verbeteren. Lees snel meer!
